Wehikuł czasu lipiec 2023 (rok 15/173)

80 lat temu, 11 lipca 1943 r., w blisko 100 wsiach Wołynia rozpoczęła się „krwawa niedziela”. Świadkowie tej potwornej zbrodni trafili też na Ziemię Głogowską. W jej kolejną rocznicę Wehikuł przypomina książkę wspomnieniową Honorowego Obywatela Głogowa Antoniego Przybysza – „Wspomnienia z umęczonego Wołynia, 1939-1943”, Wrocław 1998; Wehikuł pisał również o książce głogowianki Sandry Błażejewskiej, „Wołyń 1943. Antypolska akcja OUN-UPA w województwie wołyńskim” i pracach Edwarda Grossa „Kresowe Dzieje Podolskich Wsi Wołochy, Ponikwa i Hucisko Brodzkie (1938-1944)”.

Pomnik ku czci zamordowanych Polaków – mieszkańców Kresów Południowo–Wschodnich II RP (fot. GWC)

W trakcie lipca 1943 roku celem napadów stało się 520 wsi i osad, zamordowanych zostało około 10-11 tysięcy Polaków. A początek zbrodni wołyńsko-galicyjskiej miał miejsce w nocy z 8 na 9 lutego 1943 r. w Parośli w pow. Sarny na Wołyniu. Sotnia UPA Hryhorija Perehijniaka „Dowbeszki-Korobki” dokonała wówczas masakry od ok. 150 do ok. 170 polskich mieszkańców, w tym dzieci i niemowląt.

Jubileuszowe obchody rocznicy tej potwornej zbrodni będą miały w Głogowie podniosły charakter. 11 lipca w południe, na cmentarzu przy ul. Świerkowej (Brzostów) odbędzie się uroczystość patriotyczna z wojskową asystą honorową połączona ze składaniem wieńców i zapaleniem zniczy, organizowana przez Stowarzyszenie Głogowska Edukacja Kresowa i Towarzystwo Ziemi Głogowskiej.

Z wydanego niedawno zbioru wierszy Jerzego Pileckiego wybraliśmy utwór przedstawiony po raz pierwszy w roku 2020 w trakcie uroczystości rocznicowych.

11 lipca 2020 – 9 lutego 1943 – Wołyń

Jakimi słowy ten ból wyrazić,

Żeby nikogo dziś nie obrazić,

Bo gdzieś w pamięci mam ciągle słowa…

Synu, jesteś Polakiem, godnie się zachowaj.

Korzenie mam kresowe – od Nowogródka po Krasnojarsk,

A opowieści rodzinne zostawiły myśli w głowie.

Oddaję dziś cześć zamordowanym …

I dlatego tu stoję.

Więc złóżmy dziś symboliczne kwiaty,

Zapalmy znicze na granicy narodów

I pamiętajmy, nie zapomnijmy…

Że oni przecież żywi nadal są wśród nas.

Ich dusze przy nas pozostały,

Tylko ich ciała zabrał czas …

Okładka książki Jerzego Pileckiego

  • „Lata w Twierdzy Głogów 2023”. W tym roku do 8 lipca. Wszystkim wyjeżdżającym z miasta na letni wypoczynek życzymy udanych wakacji i urlopów. Pamiętajcie o Głogowie i o Wehikule czasu. Prosimy – zwracajcie uwagę na glogoviana i piszcie do Wehikułu. Mamy interesujące upominki dla naszych czytelników.

Kufel, dzieło głogowskiego złotnika M. Francke, znaleziony w Muzeum Narodowym w Lublinie

  • prawnuka jego mieszkanki Anny Pauliny Schramm (z domu Dittmann) jest zdjęcie dotąd rosnącej czereśni. W przydomowym ogródku przy ul. Chopina (Eichendorffstraße) wiosną 2023 roku znalazł drzewo czereśni, której owoce przerabiała jeszcze jego prababcia. Niżej dwa zdjęcia z drzewem czereśni. Pierwsze prawie sprzed stu lat i drugie zrobione 12 kwietnia bieżącego roku.

Prababcia w ogródku przy czereśni

Tyle pozostało z czereśni w XXI wieku

Czytaj dalej
Zaszufladkowano do kategorii Bez kategorii | Możliwość komentowania Wehikuł czasu lipiec 2023 (rok 15/173) została wyłączona

Wehikuł czasu czerwiec 2023 (rok 15/172)

Księżna Salome wróciła. Dzień 1 czerwca 2023 roku przejdzie do historii Głogowa.

Głogowski Wehikuł czasu serdecznie gratuluje i dziękuje wszystkim, którzy się przyczynili do powrotu księżnej Salome do Głogowa. Nie do kolegiaty a do zamku, ale do Głogowa. Dziękujemy za mądrą decyzję Dyrekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Kłaniamy się Prezydentowi i Dyrekcji Muzeum Archeologiczno-Historycznego.

Rzeźba ks. Salome w głogowskim Muzeum w chwilę po konferencji prasowej w towarzystwie Rafaela Rokaszewicza, Prezydenta Głogowa, dr. Waldemara Hassa, dyrektora MAH i prof. Piotra Oszczanowskiego, dyrektora MN we Wrocławiu (fot. K. Zawicki)

Już w roku 2012 roku Głogowski Wehikuł Czasu i TZG apelowali o powrót Salome. Jej konserwator pani Sabina Figurniak opowiadała nam w Kolegiacie o konserwacji posągu i jego pobycie w Naumburgu (na wielkiej wystawie pod hasłem „Mistrz z Naumburga – rzeźbiarz i architekt w katedrach Europy” (The Naumburg MasterSculptor and Architect in the Europe of Cathedrals). Pani Figurniak gościła również głogowian w Muzeum Narodowym w Poznaniu, którzy wybrali się „z wizytą do księżnej Pani”. Kustosz B. Guldan-Klamecka z Muzeum Narodowego we Wrocławiu na naszą prośbę napisała hasło – „Posąg księżny Salomei głogowskiej”, które zamieszczone zostało w zeszycie 72. Encyklopedii Ziemi Głogowskiej. Dariusz A. Czaja zainicjował i przeprowadził z Pocztą Polską proces druku znaczka pocztowego. Kolejne inicjatywy na rzecz wyposażenia, działania władz miasta i placówek kultury, duchownych i wielu anonimowych mieszkańców znalazły swój koniec w głogowskim Zamku. Księżna wróciła. Jak podkreślali przedstawiciele władz i Muzeów, w ostatnim czasie rozmowy wymagały ciszy i dyskrecji. Transport i lokacja odbywały się w tajemnicy, choć po czasie wtajemniczeni dla podkreślenia swojej ważności deklarowali – „jest już od tamtego wtorku”. I dobrze, że jest.

Prezentacja posągu Księżnej głogowskiej Salome w pierwszych dniach czerwca przyniosło wiele jej wizerunków. Prezentujemy specjalne ujęcie dla Wehikułu czasu (fot. K. Zawicki)

Kwadrans po godz. 16, 19 maja 2023 r., Wehikuł wkroczył do Biblioteki PWSZ i zastał już twórców wystawy „Śląsk i ziemia głogowska na dawnych mapach” wśród eksponatów i uczestników prezentacji.

Na wystawie pokazano 25 ORYGINALNYCH MAP oraz 3 kopie – pozwalają one śledzić przemiany kartografii na przestrzeni 400 lat. To historia postępów nauki, konkurencji i współpracy. Wiedza uczonych, hojność mecenasów i praca mierniczych służyła artystom-kartografom. We współpracy sławnych twórców i oficyn stworzony został kartograficzny obraz świata. Kolejno był on aktualizowany z wykorzystaniem coraz doskonalszych technik typograficznych. W gronie wielkich wydawców znalazła się również głogowska oficyna Karla Flemminga. Doskonałej, jakości mapy i atlasy tej firmy obejmowały wszystkie kontynenty. Mapy pochodzą ze zbiorów: Towarzystwa Ziemi Głogowskiej, Sławomira Krawczyka, Antoniego Boka, Dariusza A. Czai.

Przypominamy – Przygotowana przez Towarzystwo Ziemi Głogowskiej i Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Głogowie wystawa dostępna w godz. otwarcia biblioteki będzie czynna do 20 października br.

Antoni Bok w trakcie charyzmatycznego kuratorskiego oprowadzania po wystawie.

Zapowiedzi:

– Laureat XI Głogowskiej Nagrody Historycznej – Złoty Bilet Czytelników „Wehikułu Czasu” za rok 2022 został wybrany 5 maja 2023 r.o północy, kiedy członkowie Kapituły zakończyli głosowanie i spośród pięciu Nominatów wybrali Laureata XI Głogowskiej Nagrody Historycznej – Złoty Bilet Czytelników „Wehikułu Czasu” za  rok 2022.

Nominowani zostali:

  1. Zespół Archeologów związanych z Muzeum w Głogowie za całokształt działań badających, dokumentujących i opisujących przeszłość Ziemi Głogowskiej prowadzonych od 60 lat oraz za odkrycia w czasie badań archeologicznych, prowadzonych w 2022 r. na terenie budowy parku logistycznego Panattoni na Biechowie.
  2. Ochotnicza Straż Pożarna w Kłobuczynie, za projekt i publikację pt. „Na straży pamięci. 800 lat wsi Clobusco 1222 – Kłobuczyn 2022” – całoroczne obchody jubileuszu.
  3. Eryka Stolarska i zespół Muzeum Archeologiczno-Historycznego za szerokie i obszerne przedstawienie wątka głogowskiego na wystawie Cybisowie w cyklu Rodzinne historie sztuki.
  4. Miejska Biblioteka Publiczna za wydanie: Telemach Pilitsidis, Śladami mentora, przedm. Jarosław Kachnowicz, red. Telemach Pilitsidis, Andrzej Michałowski, Głogów 2022.
  5. Damian Szczepanowski i Paweł Łachowski, za wyniki badań sfragistyczno-historycznych przedstawione w pracy Wieża głodowa, Głogów 2022.

Tradycyjna Gala w trakcie, której zostanie ogłoszony Laureat oraz wręczona statuetka, dyplomy i inne wyróżnienia odbędzie się jesienią.

Statuetka laureata IX Głogowskiej Nagrody Historycznej za rok 2020, autorstwa Janusza Owsianego.

– XIV Głogowskie obchody imienin Jana z Głogowa odbędą się tradycyjnie 14 czerwca, zapraszamy już po raz kolejny Janiny, Jaski i Janowie, którzy spotkają się przy pomniku Jana z Głogowa stojącym na skwerze przy alei Wolności.

Przypomnijmy, że w tym roku mija 550. rocznica urodzin Mikołaja Kopernika, największego ucznia naszego profesora, któremu poświęcony został niedawno odnowiony pomnik–kamień, stojący na cokole, co wiele w swoim zyciu pomników widział i nosił.

– XXX lat Encyklopedii Ziemi Głogowskiej wspominamy niżej początki tego wydawnictwa.

Zeszyt nr 1 Encyklopedii Ziemi Głogowskiej i nr 81.

– 29. Stachuriada w Grochowicach już 23-24 czerwca. „Pod wielkim dachem nieba” pojawią się miłośnicy twórczości Edwarda Stachury oraz muzyki z tzw. krainy łagodności. Niżej wspomnienia ówczesnego Naczelnika gminy Kotla Jana Baranieckiego i kierownika Ośrodka Kultury Sławomira Majewskiego.

Czytaj dalej
Zaszufladkowano do kategorii Bez kategorii | Możliwość komentowania Wehikuł czasu czerwiec 2023 (rok 15/172) została wyłączona

Wehikuł czasu – maj 2023 (rok 15/171)

Maj od kalendarzowego początku przynosi nam wielkie i małe uroczystości z okazji świątecznych dni. Nie zdążymy odpocząć po majówce, a już w św. Floriana obchodzimy dzień Strażaka i Hutnika, którym składamy gorące życzenia.

8 maja, (kiedy przed wiekami odbywał się w Głogowie corocznie wielki jarmark w dzień św. Stanisława), obchodzimy w XXI wieku Ogólnopolski Dzień Bibliotekarza i Bibliotek. XX Ogólnopolski Tydzień Bibliotek Moja, Twoja, Nasza – BIBLIOTEKA! Na ręce Izy Owczarek, Urszuli Zięby, Małgorzaty Przyszlakowskiej, Piotra Mosonia i Marka Roberta Górniaka serdeczne i nie mniej gorące życzenia bibliotekarkom i bibliotekarzom składa Wehikuł czasu.

Wiosna na Skarbku. Przed filią nr 1 Miejskiej Biblioteki Publicznej (ul. Budowlanych 10) kwitnie wiśnia japońska  (fot. 5 maja 2023 r., A. Bok)

Od 18 maja 1977 r. obchodzimy Międzynarodowy Dzień Muzeów, zwany również Dniem Muzealnika. W ostatnich latach podkreśleniem święta były organizowane przez placówki przedsięwzięcia pod hasłem „Noc Muzeów”.
Wehikuł czasu wraz z czytelnikami życzy pracownikom Muzeów i wszystkim znajomym z Muzeów Głogowa, Leszna, Legnicy, Nowej Soli, Szprotawy, Wschowy, Świdnicy, Zielonej Góry, Lublina satysfakcji, nowych nabytków, odkryć, publikacji i tak potrzebnego zdrowia.

Początki głogowskiego Muzeum, jeszcze jako Muzeum Hutnictwa, Odlewnictwa i Metali Kolorowych, ale już w Zamku, w obiektywie Ryszarda Sanojcy (ze zbiorów Marka Szatkowskiego).

Dzień po dniu u progu kwietnia miały miejsce w Teatrze Miejskim dwa ważne, choć odmienne wydarzenia. Wybitna pianistka Maria Gabryś-Heyke przy wypełnionej Sali dała charytatywny koncert na rzecz programu pomocy Kresowianom prowadzonego przez Stowarzyszenie Głogowska Edukacja Kresowa. Natomiast dzień później, w ramach I Głogowskiego Festiwalu Historycznego z Głogwianami spotkał się Bogusław Wołoszański.

Maria Gabryś-Heyke (fot. Krzysztof Heyke)

Bogusław Wołoszański i jego publiczność

Miesiąc później, 5 maja wieczorem, zaskoczyła nas ta zła wiadomość. Odszedł niespodziewanie dr Martin Sprungala (1962-2023) – właśnie mija dziewięć lat, kiedy został wybrany prezesem Stowarzyszenia byłych mieszkańców ziemi głogowskiej (Glogauer Heimatbund). Był przedstawicielem pokolenia regionalistów i miłośników swojej Ojczyzny urodzonego już po wojnie. Jak wielu członków TZG i Autor Wehikułu był w koleżeńskiej relacji z Martinem. Spotkania dotyczyły przeszłości miasta i okolic. Nasilały się w trakcie redagowania kolejnych zeszytów Encyklopedii Ziemi Głogowskiej. Ci, którzy go znali bliżej potwierdzają jego życzliwość, chęć bezinteresownej pomocy i zaangażowanie w to co robił

Martinie, będziemy pamiętać o Tobie!!!

W trakcie roboczej wizyty delegacji GHB w siedzibie TZG w listopadzie 2019 roku, w przeddzień uroczystego otwarcia Teatru Miejskiego. (Arch. Wehikułu czasu)

Niżej prezentujemy wiadomości, informacje o wydarzeniach mających miejsce w maju lata temu, dawno i niedawno. Nowe i niektóre przypominamy z okazji ich „okrągłego jubileuszu”.

Czytaj dalej
Zaszufladkowano do kategorii Bez kategorii | Możliwość komentowania Wehikuł czasu – maj 2023 (rok 15/171) została wyłączona

Wehikuł czasu – kwiecień 2023 (rok 15/170)

  • – kwiecień 2023 (rok 15/170)

Wydarzeniem mijającego miesiąca był „Wieczór Pamięci Jochena Kleppera” w Teatrze im. Andreasa Gryphiusa. Spotkanie odbywało się z okazji 120 rocznicy

(22 marca 1903 r. w Bytomiu Odrzańskim) urodzin tego niemieckiego pisarza, poety i dziennikarza, który swoje szkolne lata spędził w Głogowie. Nie była to zwykła akademia „ku czci”. Sylwetkę bohatera wieczoru przedstawili dr Martin Sprungala, z Glogauer Heimatbund e.V. i Antoni Bok z Towarzystwa Ziemi Głogowskiej. Pastor Erich Busse z Drezna uznany w Niemczech znawca i popularyzator opowiedział o twórczości J. Kleppera.

Prezes TZG Zbigniew Mazurek oraz Antoni Bok i dr Martin Sprungala, przew. Glogauer Heimatbund e.V (fot. Barbara Popiel)

I właśnie licznie przybyła publiczność (także międzynarodowa) miała okazję uczestniczyć i wysłuchać prawykonania polskiego pieśni Jochena Kleppera „Die Nacht ist vorgedrungen” (Noc się rozpraszała) z muzyką J. Petzolda. Tekst przetłumaczyli Antoni Bok i Katarzyna Swędrowska, a kompozycję odśpiewał Kwartet z MOK. Jednak to jeszcze nie był koniec, a dopiero połowa. Organizatorom udało się zaprezentować film niemiecki z 2021 roku, „Godzina cienia” wg scenariusza i w reżyserii Beniamina Martinsa. Ostatnie godziny Kleppera i jego żydowskiej żony oraz pasierbicy zostały przedstawione we wstrząsający sposób, że zło zaczyna się od nienawiści. Opinie widzów są zbliżone – wspaniały człowiek, humanista i esteta musiał wybierać w „ofercie” hitlerowskiego zwyrodnialca. Oglądajacy byli pod wrażeniem, w przejmującej ciszy kontemplując film. Należy podkreślić, że to było kolejne przedsięwzięcie na wysokim poziomie organizacyjnym i artystycznym, wykonane dzięki znakomitej współpracy TZG i MOK.

Psalm napisany przez J. Kleppera zaśpiewały Wiktoria Wróbel, Hanna Kozieł, Dorota Drozd i Joanna Biały z Miejskiego Ośrodka Kultury (fot. Barbara Popiel)

Niespodzianie mija 120 rocznica podpisania umowy magistratu z resortem wojny o likwidacji większej części umocnień fortecznych. Dla Głogowa dopiero teraz nastał wiek XX. Niżej relacja z uroczystości bogatej w wydarzenia, zamieszczona już następnego dnia (2.04.1903) w Niederschlesischer Anzeiger. Tłumaczenie Damian Szczepanowski. Tekst po raz pierwszy zamieszczony został przed laty na łamach Głogowskiego Forum Historycznego.

Wysadzanie fortecznej konstrukcji Bastionu Zamkowego (fot. ze zbiorów M. Błaszkowskiego)

Kwiecień rozpoczyna I Głogowski Festiwal Historyczny organizowany z okazji 78. rocznicy zakończenia walk o Głogów. Już w sobotę, 1 kwietnia, na głogowskim rynku, jak zapowiada Prezydent Rafael Rokaszewicz, odbędzie się największe wydarzenie historyczne w Polsce z udziałem m.in. 200 rekonstruktorów i 50 postaci historycznych??. Można będzie również obejrzeć pokazy uzbrojenia, zakończone współczesną, „nieśmiertelną” grochówką wojskową. Wśród specjalnych gości są popularni dziennikarze Bogusław Wołoszański i Łukasz Kazek, którzy opowiedzą o swoich dociekaniach.

Z kolei przybywający na zaproszenie TZG Robert Primke, Maciej i Wojciech Szczerepa – historycy oraz wydawcy książek o historii Dolnego Śląska i Ziemi Lubuskiej w okresie II wojny światowej zaprezentują najnowsze publikacje, a także wyniki badań historycznych dotyczących walk o Głogów w 1945 roku.

Cieszymy się, że ubiegłoroczna inicjatywa (odwołana z powodu rosyjskiej agresji na Ukrainę) doszła do skutku. Zapraszamy!

Pięć lat temu była piękna pogoda i rekonstrukcja zdarzeń z 1945 roku wypadła okazale. Jednym z „bohaterów” był T-34, legendarny czołg czerwonoarmistów (fot. K. Chudzik)

Z okazji nadchodzących Świąt Wielkanocnych Głogowski Wehikuł czasu wszystkim swoim czytelnikom przekazuje życzenia Zdrowia i nadziei, cierpliwości i zdolności wytrwania, umiejętności wykorzystania darowanego czasu i przede wszystkim szczęśliwych świąt.

Odkąd jeszcze w końcu XX wieku na lubelskich bazarach pojawili się handlowcy z Ukrainy jednym z chętnie kupowanych drobiazgów były drewniane pisanki. Dziś je przypominamy, bo znajdą się na stole obok polskich, domowych, gotowanych w cebuli i drapanych pracowicie przez najmłodsze latorośle.

Wszelkie pytania i uwagi prosimy kierować na adres wehikulczasuglogow@interia.pl

Czytaj dalej
Zaszufladkowano do kategorii Bez kategorii | Możliwość komentowania Wehikuł czasu – kwiecień 2023 (rok 15/170) została wyłączona