Wehikuł Czasu

Wehikuł kwietniowy ukazuje się już po Świętach Wielkanocnych. Wspomnijmy, że rzadko się zdarza, by te Święta odbywały się na przełomie miesięcy marca i kwietnia. Właśnie w tym roku poniedziałek wielkanocny nazywany Śmigusem-Dyngusem wypadł 1 kwietnia. A jednocześnie to radosny dzień psikusów, czyli Prima Aprilis. I w ten dzień przypominamy, że Wehikuł czasu skończył właśnie piętnaście lat.

Poświąteczny tydzień obfitował w wydarzenia polityczne, społeczne i historyczne (myślimy tu o upowszechnianiu historii).

2 kwietnia Rondo Artylerzystów otrzymało zgodnie z ostatnio panującym w Głogowie trendem wyróżnik materialny. Tego dnia na wysepce pojawiła się armata przeciwpancerna, podarowana przez jednego z byłych dowódców 5 Brygady, płk. Piotra Żurakowskiego. Pamiątkowe działko nie tylko będzie upamiętniało lata wojny i moc artylerii, ale przypominało, że w Głogowie istniał dzięki płk. Andrzejowi Marciniakowi, przedostatniemu dowódcy 5 Brygady Artylerii, zalążek muzeum artylerii z cennymi artefaktami, których niestety nie udało się zatrzymać na rzecz urządzenia ekspozycji, np. w jednym z pozostałych fortów.

Armata przeciwpancerna wz. 1937, zwana „muchobojką”, kaliber 45 mm. (fot. Kacper Chudzik)

Od 5 do 7 kwietnia odbywał się II Głogowski Festiwal Historyczny. W pierwszym dniu w jego ramach miała miejsce Gala Głogowskiej Nagrody Historycznej „Złoty Bilet Wehikułu Czasu”  w Teatrze Miejskim im. Gryphiusa, podczas której wręczone zostały Nagrody za lata 2022 i 2023.

Laureatem XI Głogowskiej Nagrody Historycznej za rok 2022 została Ochotnicza Straż Pożarna w Kłobuczynie za projekt i publikację Janusza Michalskiego pt. Na straży pamięci. 800 lat wsi Clobusco 1222 – Kłobuczyn 2022.

Prezes Zarządu  OSP w Kłobuczynie Jan Michalski odebrał statuetkę Nagrody Historycznej (fot. Tadeusz Maciesza)

Laureatami XII Głogowskiej Nagrody Historycznej za rok 2023 natomiast zostali dr hab. Piotr Oszczanowski prof. UWr., dyr Muzeum Narodowego we Wrocławiu i dr Waldemar Hass, dyr. MAH w Głogowie za sprowadzenie średniowiecznego posągu księżnej Salomei do Głogowa. Załącznikami do dyplomów były statuetki wykute przez Janusza Owsianego i osadzone w czarnym dębie.

Laureaci XII Głogowskiej Nagrody Historycznej otrzymują od Prezydenta Rafaela Rokaszewicza premierowe egzemplarze nowej książki  (fot. Barbara Popiel)

Wyróżnienia specjalne otrzymali: Rodzina Jerzego Popiela za przekazane TZG archiwum fotograficzne zmarłego. Jerzy Popiel (24.02.1949-13.12.2021) zawsze uśmiechnięty, zawsze z aparatem fotograficznym, sztygar zmianowy w dziale tąpnięć ZG Rudna, fotografik, był aktywnym uczestnikiem życia kulturalnego Głogowa i rejestratorem wielu wydarzeń i zjawisk; Michał Osora – junior regionalistyki. Przedstawiciel pokolenia początku XXI wieku. Za nieprzeciętną aktywność, zainteresowania realizowane z wykorzystaniem najnowszych środków i technik przekazu, miłość do swojej małej Ojczyzny.

 Agata Betlej i Basia Popiel otrzymują Dyplom (fot. Tadeusz Maciesza)

  Michał Osora – junior regionalistyki  (fot. Barbara Popiel)

Przypomnijmy też, że Nagrodę Głogowskiego Wehikułu czasu za szczególny wkład w odkrywanie Głogowa w latach 1967–2022 – „Nadodrzański Feniks III” ufundowaną wraz z okolicznościowym dyplomem przez „Głogowski Wehikuł Czasu” otrzymali GŁOGOWSCY ARCHEOLODZY – wymienialiśmy ich wielu: Mieczysław Kaczkowski, Marian Gryga, Wacław Pogorzelski, Zbigniew Lissak, Zenon Hendel, Henryk Pokora, Władysław Czyżyk, Leszek Lenarczyk, Krzysztof Demidziuk, Krzysztof Czapla, Aleksander Dobrowolski, Krzysztof Hajzler, Dariusz Łasek, Magdalena Świderska, Marzena Grochowska-Jasnos, Jakub Szajt, Krystian Książek, Natalia Bartczak.

Archeolodzy głogowscy i Nadodrzański Feniks (fot. Kacper Chudzik)

Gość specjalny dr hab. Grzegorz Podruczny prof. UAM wygłosił wykład na temat 1000-letniej przeszłości głogowskich umocnień. A potem był tort, tradycyjnie fundowany przez MBP, rozmowy i … długie podpisywanie nowej książki.

W trakcie wykładu   (fot. Tadeusz Maciesza)

Lekcja historii na żywo to właśnie było zadanie II Festiwalu Historycznego. Motywem przewodnim był upadek Berlina w maju 1945 r. Rynek zamienił się w pole walki, na którym nastał koniec wojny. Piękna pogoda i mnogość grup rekonstrukcyjnych pozwoliła tłumnie odwiedzającym Stare Miasto turystom i mieszkańcom przeżyć ciekawe widowisko, uczestniczyć w spotkaniach ze znanymi autorami i dziennikarzami. Teraz pozostaje tylko odgruzować rynkowy bruk.

Tragedia mieszkańców opuszczających ziemię głogowską znalazła też miejsce w rekonstruowanym epizodzie. Höckricht to podgłogowski Kulów – dziś znany z miasta ogrodów (fot. GWC)

Niedziela, 7 kwietnia to był również czas wyborów samorządowych. Głogów ma nowe władze. Nowym, starym prezydentem został wybrany w pierwszej turze Rafael Rokaszewicz. W skład Rady Miasta i Rady powiatu weszło wiele znanych z dotychczasowej aktywnosci osób, jak i nowi, z inicjatywą, werwą i innymi pomysłami. Wehikuł gratuluje i wymienia m.in. Jurka Akielaszka, Dariusza Czaję, Michała Górawskiego, Marcina Kuchnickiego i Martę Wojtysiak.

Prezydent Rafael Rokaszewicz w sztabie wyborczym już ze świadomością, że uzyskał wynik dający zwycięstwo w pierwszej turze. (fot. Kacper Chudzik)

Czytaj dalej →

Idzie wiosna, (albo już trwa blisko miesiąc?). Minął najcieplejszy luty od lat.

Jak informuje Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, o tej porze w Polsce nie było tak ciepło od ponad 100 lat. „Nie tyle wiosna przychodzi wcześniej, co skraca się zima” – skomentował rzecznik IMiGW Grzegorz Walijewski. „Średnie dobowe temperatury w lutym były bliższe tym kwietniowym niż marcowym”.

Wiosna na początku marca 2024 r. w ogrodzie w Grochowicach. Krzewy forsycji już przekwitają? (fot. J. Baraniecki)

„Odra – wizja rzeki w aspekcie adaptacji do zmian klimatu i współczesnych wyzwań społeczno-ekonomicznych” to temat konferencji w Głogowie (22.02.).

W Zamku Książąt Głogowskich trwa dziś (22.02.) konferencja z udziałem przedstawicieli samorządów, organizacji oraz instytucji odpowiedzialnych za tworzenie warunków do podejmowania decyzji związanych z rozwojem Odry i jej doliny na odcinku od Wrocławia do Nowej Soli.  To kolejna debata poświęcona Odrze. Rozmawiano o tym, jak jest, a jak być powinno. Przypomniano katastrofę na Odrze z 2022 roku. Organizatorzy uważają, że jest „najwyższy czas zmienić wizerunek Odry, która w świadomości Polaków kojarzy się teraz z brudnym ściekiem prowadzącym dużo soli. A to jest niezwykle bogata przyrodniczo i bardzo cenna rzeka, która jest też osią dla rozwoju dla tego regionu”.

Uczestnicy konferencji w głogowskim Zamku (fot. My Głogów)

Przed nami wybory samorządowe. Czworo kandydatów: Żaneta Baczyńska z PO, Adam Borysiewicz z głogowskiej Trzeciej Drogi rekomendowany przez PSL, Rafael Rokaszewicz dotychczasowy Prezydent oraz Wojciech Zubowski, poseł PiS i kandydat ze swojego komitetu ubiegać się będzie 7 kwietnia o wybór na pięcioletnią kadencję. Te komitety wystawiły również kandydatów do Rady Miasta i Rady Powiatu. Starostę wybiera Rada Powiatu. Wśród kandydatów wiele znanych, zasłużonych dla miasta i powiatu osób. Powodzenia.90 urodziny obchodzi dr Leopold Góral. Chirurg, społecznik, Honorowy Obywatel Głogowa. Przyjaciel i Czytelnik Wehikułu czasu. Pięć lat temu przekazaliśmy Leopoldowi „Złoty Bilet Głogowskiego Wehikułu czasu”.W dyplomie do niego zapisaliśmy, że „został przyznany Honorowemu Obywatelowi Głogowa, chirurgowi dzieci dużych i małych, animatorowi honorowego krwiodawstwa, pszczelarzowi i gawędziarzowi, za obecność w przestrzeni społecznej Głogowa, zapisywanie historii głogowskiej medycyny i współpracę z Wehikułem”.

Ad multos annos doktorze Leopoldzie!

Dr Leopold Góral, zawsze uśmiechnięty. Tu w chwili przyjmowania wyróżnienia Wehikułu czasu prezentował optymizm i radość z dnia codziennego. Obok kier. Dariusz Zajączkowski  z głogowskiego rejonu GDDKiA.

Następny Wehikuł – kwietniowy ukaże się już po Świętach Wielkanocnych, po wyborach samorządowych i po zakończeniu II Głogowskiego Festiwalu Historycznego. Już będziemy znali wszystkich Laureatów GNH, bowiem 5 kwietnia o godz. 17.00 w Teatrze Miejskim im. Gryphiusa wręczone zostaną Nagrody za lata 2022 i 2023.

Do XI Głogowskiej Nagrody Historycznej za rok 2022 zostali Nominowani ze zgłoszonych 17 kandydatur:

1. Zespół Archeologów Głogowskich za odkrywanie Głogowa w latach 1967 – 2022.

Mieczysław Kaczkowski, Marian Gryga, Wacław Pogorzelski, Zbigniew Lissak, Zenon Hendel, Henryk Pokora, Władysław Czyżyk, Leszek Lenarczyk, Krzysztof Demidziuk, Krzysztof Czapla, Aleksander Dobrowolski, Dariusz Łasek, Magdalena Świderska, Marzena Grochowska-Jasnos, Jakub Szajt, Krystian Książek, Natalia Bartczak.

za odkrywanie Głogowa w latach 1967 – 2022.

2. Ochotnicza Straż Pożarna w Kłobuczynie za projekt i publikację Jana Michalskiego pt. Na straży pamięci. 800 lat wsi Clobusco 1222 – Kłobuczyn 2022.
3. Eryka Stolarska z zespołem Muzeum Archeologiczno-Historycznego za szerokie i obszerne przedstawienie wątka głogowskiego na wystawie „Cybisowie” w cyklu „Rodzinne historie sztuki”.
4. Miejska Biblioteka Publiczna za wydanieTelemach Pilitsidis, Śladami mentora, Głogów 2022.  
5. Damian Szczepanowski i Paweł Łachowski za badania sfragistyczno-historyczne przedstawione w pracy  Wieża głodowa. Głogów 2022.

Do XII Głogowskiej Nagrody Historycznej za rok 2023 zostali Nominowani ze zgłoszonych 14 kandydatur:

1. Łukasz Kazek za film „Papierowa Twierdza”.
2. Dr hab Piotr Oszczanowski prof. UWr., dyr. Muzeum Narodowego we Wrocławiu i dr Waldemar Hass dyr. MAH w Głogowie za sprowadzenie średniowiecznego posągu księżnej Salomei do Głogowa.
3. Gmina Żukowice za inicjatywę i wydanie książki Kraina pól malowanych i bogatych złóż miedzi. Powojenne dzieje gminy Żukowice, pod red. Joanny Nowosielskiej-Sobel. 
4. Dominik Jeton, Bartosz Skopiński za podcast historyczny „TAKI GŁOGÓW”.
5. Dariusz A. Czaja, Piotr Makała, Mirosław Sygutowski za projekt i wykonanie plenerowej makiety twierdzy Głogów na przełomie XVII i XVIII wieku.

W trakcie najbliższej Gali Głogowskiej Nagrody Historycznej poznamy Laureatów XI i XII Nagrody, którzy otrzymają takie statuetki autorstwa Janusza Owsianego.

Czytaj dalej →

Letnia Zadyma w Środku Zimy – jak mówi o finale Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy jej pomysłodawca i animator Jerzy Owsiak, miała również (po raz kolejny) swoją odsłonę w Głogowie. By nie epatować rekordowymi wynikami, wspomnijmy ubiegłoroczny wynik został przekroczony wyraźnie, TZG za swój zestaw upominkowy poddany licytacji, do puszki dołożyło pokaźną kwotę, a Wehikuł czasu jej dwukrotność za wylicytowane przedmioty.

Obok aktywności finansowej ważna była integracja mieszkańców. Jak można było obserwować, MOK żył od rana do wieczora aktywnością artystów i obecnością mieszkańców.

Na scenie w MOK się działo ale i nie tylko. Wykonawcy reprezentowali wszystkie pokolenia głogowian. Tu jedna z najmłodszych grup (fot. ROD FOTOgrafia)

Już po raz 16 odbyła się „Zima w Twierdzy”, dwutygodniowe spotkanie miłośników Głogowa i jego przeszłości. Rekord frekwencji pobiła propozycja wieczornej wycieczki z prezydentem Rokaszewiczem. Jak skrupulatnie policzyli wchodzących nowym wejściem do podziemnego, wojennego szpitala przy PANS organizatorzy, chętnych było 509 osób. Tego samego wieczora Prezydent otworzył nowe przejście poterną z fosy do ul. Rzeźniczej i wraz z liczną grupą odwiedził odnaleziony niedawno, odnowiony i postawiony w parku pomnik księcia poetów – Fryderyka Schillera – twórcy Ody do Radości. Było wiele innych atrakcji.

Uczestnicy Zimy w Twierdzy pod odnowionym pomnikiem F. Schillera (Fot. T. Maciesza)

Czytaj dalej →

Wydarzenia grudnia od początku miesiąca determinują obchody świąteczne – św. Barbary (górnicza Barbórka i artyleryjska Barbarka) czy Dni św. Mikołaja (patrona miasta). W trakcie tych ostatnich odbyło się wiele imprez o różnym charakterze. Zwróciły naszą uwagę szczególnie: 

Dni św. Mikołaja w Głogowie rozpoczyna wręczenie kluczy do miasta. (Fot. z arch. Głogów Nasze Miasto)

Wystawa stała „Blask złota i srebra, czyli pieniądz w baroku” ze zbiorów własnych, prezentowana w Muzeum Archeologiczno-Historycznym. Przedstawia skarb monet nowożytnych, odkryty blisko 20 lat temu podczas badań archeologicznych na Starym Mieście w Głogowie.

Skarb liczy 5600 numizmatów datowanych od 1497 do 1656 roku i wybitych na terenie większości krajów europejskich. Na wystawie zaprezentowano 392 obiekty ułożone według ich pochodzenia i chronologii, prezentując szeroki kontekst obejmujący okoliczności odkrycia skarbu oraz tło epoki, z której pochodzą.

Tablica poświęcona Janowi Cybisowi, jednemu z najwybitniejszych kolorystów, umieszczona została na ścianie głogowskiej świątyni i teraz odsłonięta z udziałem syna Artysty, Jacka. To bowiem właśnie w tym miejscu, w latach 1908–1916, uczył się w Królewskim Gimnazjum Katolickim Jan Cybis. Wehikuł czasu poświęcił jednemu z epizodów jego pobytu w Głogowie większą opowieść, kiedy to przyszły artysta został zaproszony, będąc jeszcze uczniem, jako korepetytor języka polskiego dla synów polskiego ziemianina za pobliską granicą.

Tablica pamięci Jana Cybisa umieszczona na budynku, w którym mieściło się głogowskie gimnazjum katolickie.

Wśród innych grudniowych faktów zwracamy uwagę na zmiany kadrowe w garnizonie, próby literackie okolicznych twórców i … poziom wody w Odrze, która wtargnęła już na plac Festynowy:

29 grudnia 2023 pożegnał się z głogowską jednostką i jej żołnierzami po dwóch latach służby w Głogowie ppłk Wojciech Meketiuk, dowódca 4 batalionu inżynieryjnego. Obowiązki dowódcy czasowo przejął major Bartłomiej Pędzik, który z głogowską jednostką związany jest od kilkunastu lat. Natomiast jak się dowiadujemy, od 15 stycznia dowódcą batalionu i garnizonu zostanie ppłk Wojciech Oleksy z 1 Pułku Saperów w Brzegu.

Przekazanie obowiązków i pożegnanie dotychczasowego dowódcy 29 grudnia 2023 r. (Fot. K. Chudzik)

„Nohuman”, komiks głogowskiego autora i poznańskiego rysownika na pewno znajdzie swoich czytelników. Świat komiksów jest Wehikułowi obcy (z wyjątkiem świata Papcia Chmiela), ale od początku sekunduje twórcy i poleca jego dzieło. Jak mówi miejscowym mediom Autor scenariusza Bartosz Szynkarek: „To współczesna baśń o końcu świata, to wielowątkowa opowieść o wędrówce głównego, tajemniczego bohatera. Wędrówka w jednym kierunku – ku końcowi i nowemu początkowi, ku apokalipsie. Czasami poważna, czasami humorystyczna”.

Z kolei Jacek Kalinowski, mieszkaniec podgłogowskich Grębocic, laureat konkursów literackich miał się szturmem wedrzeć do elity twórców polskiego kryminału. Po Stefanie Górawskim mamy na Ziemi Głogowskiej kolejnego autora z udanym debiutem literackim. Jego „Miejsca cieniste” znalazły się na trzecim miejscu wśród najlepszych książek kryminalnych 2023 roku.

Stan alarmowy (450 cm) Odra w Głogowie osiągnęła już po południu 27 grudnia. Odczyt IMGW na godz. 15 pokazał już 451 cm. Stan na godzinę 11.00, 31 grudnia 2023r. wskazywał 478 cm i część placu festynowego znalazła się pod wodą. Jednak własnie w ostatnim dniu Starego Roku woda zaczęła opadać. Rankiem 1 stycznia na wodowskazie widniało już 10 cm mniej, a 3 stycznia poniżej stanu alarmowego (443 cm). Przypomnijmy, że stan ostrzegawczy wynosi 400 cm.   

Wysoki stan wody w 2010 r.

O przeszłości szerzej piszemy niżej o jubileuszowych wydarzeniach:

1974, styczeń, 50 lat temu rozpoczęto niwelację terenu pod budowę Huty Miedzi „Głogów II”.

1978/1979, na przełomie tych lat, 45 lat temu, jak mówili satyrycy, padający śnieg nie przykrył, a odsłonił faktyczny stan PRL w czasie „Zimy Stulecia”.

W styczniu 1984, 40 lat temu, a prawie 40 lat po wojnie, władze miasta podjęły decyzję o odbudowie ratusza.

Styczeń 2024

Wspomniana wyżej uroczystość odsłonięcia tablicy poświęconej Janowi Cybisowi przypomina, że zespół MAH wraz z p. Jackiem Cybisem przygotowujący wystawę „Cybisowie” został w roku 2023 zgłoszony do XI Głogowskiej Nagrody Historycznej. Konkurs został rozstrzygnięty, ale niestety ze względu na zbieg wielu powodów Gala Nagrody się nie odbyła. W porozumieniu z Patronem, Prezydentem Głogowa, Rafaelem Rokaszewiczem i współorganizatorami została przeniesiona i odbędzie się wspólnie z kolejną w roku 2024.

Ogłaszamy, więc XII edycję Głogowskiej Nagrody Historycznej – „Złoty Bilet Czytelników Głogowskiego Wehikułu czasu” za rok 2023, o realizacji której będziemy systematycznie informowali.

Akcja „Zima w Twierdzy” już po raz 16.W trakcie najbliższej przerwy zimowej dla ucznów woj. dolnośląskiego w dniach od 15 do 27 stycznia w Głogowie będzie się działo fortecznie. Tradycyjnie uczestnicy odwiedzą też zakątki bliższej i dalszej okolicy (Brzeg, Jelenia Góra i Zielona Góra).

Zainteresowanych odsyłamy do szczegółowego kalendarza imprezy: www.glogow.pl/turystyka/images/stories/2024/Zima2024/plakat%20zima%202024%20may.jpg

Zagadka zadana w Niecodzienniku stała się dla wielu czytelników za trudna?  

W połowie grudnia Wehikuł czasu w ramach umieszczonego na FB profilu Niecodziennik Wehikułu czasu zadał Czytelnikom zagadkę na przerwy w przedświątecznych przygotowaniach. Załączona niżej ilustracja – pisaliśmy – „to fragment przekroju poprzecznego przez budynek głogowskiej świątyni (określenie rozumiane dość szeroko)”.

Dwie podpowiedzi nie pomogły. Jedna może była myląca – przez określenie świątynia rozumieliśmy świątynię sprawiedliwości. Druga to umieszczony na rysunku adres – Kutrzeby 2, choć pierwsza litera wycięta. Ten schemat to przekrój przez ryzalit i kondygnacje Sądu Powiatowego – głogowskiej świątyni sprawiedliwości odbudowywanej po wojnie.

Opisany wyżej przekrój, fragment dokumentacji budowlanej odbudowywanego gmachu Sądu. (Archiwum Wehikułu czasu)

Czytaj dalej →